ผักติ้ว (Cratoxylum formosum)
มีชื่ออื่นๆ ว่า ผักแต้ว ติ้วส้ม ขี้ติ้ว แต้วหอม แต้วหิน ติ้วขาว ติ้วหนาม ตาว ติ้วแดง ผักเตา เตา กวยโชง ไม้ติ้ว กุยฉ่องเซ้า เน็คเคร่แย มัมปัต ญั่ญหงั่ญแด็ป มะโตะ ติ้วยาง ติ้วเลือด ติ้วเหลือง ราเง้ง เป็นต้น เป็นพืชในวงศ์ Hypericaceae, Guttiferae, Cratoxylum มีถิ่นกำเนิดพบแพร่กระจายในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น พม่า ลาว เวียดนาม จีนตอนใต้ บรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลลิปปินส์ สิงคโปร์และไทย
เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงประมาณ 8-15 เมตร หรือมากกว่า เปลือกต้นสีเทาหรือสีน้ำตาลแดง แตกล่อนเป็นสะเก็ด เปลือกชั้นในสีน้ำตาลแกมเหลือวมียางสีน้ำตาลหรือสีเหลืองปนแดงซึมออกมาเมื่อถูกตัดหรือเกิดแผล เรือนยอดเป็นทรงกลม โคนต้นมีหนาม กิ่งก้านเรียว ส่วนกิ่งอ่อนมีขนนุ่มอยู่ทั่วไป
ใบเป็นพืชใบเลี้ยงคู่ ออกเป็นใบเดี่ยวออกเรียงตรงข้ามกัน ใบรูปรีแกมรูปไข่กลับหรือรูปขอบขนาน ปลายใบมนหรือแหลม โคนใบสอบเรียบ ส่วนของใบโค้งเรียบ ผิวใบทั้งสองด้านมีขนละเอียด ใบอ่อนจะเป็นสีชมพูอ่อนถึงแดง เรียบและมันวาว ใบแก่จะเป็นสีเขียวสดเรียบเกลี้ยง หลังใบมนเป็นมัน ส่วนท้องใบมีต่อมกระจายอยู่ทั่วไป ใบแก่เป็นสีแดงหรือสีแสด มีเส้นข้างใบประมาณ 7-8 คู่ โดยจะโค้งจรดกันใกล้ขอบใบ
ขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ดและตอนกิ่ง
ดอกออกเป็นช่อแบบกระจุกตามกิ่งเหนือรอยแผลของใบ กลีบดอกเป็นสีขาวอมชมพูอ่อนถึงสีแดง กลีบดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ออกตามซอกใบหลุดร่วงได้ง่าย ดอกมี 5 กลีบ ก้านดอกเรียวเล็ก ดอกมีเกสรตัวผู้สีเหลืองสั้นๆ อยู่จำนวนมาก ก้านเกสรเชื่อมติดกันเป็นกลุ่ม 3 กลุ่ม ส่วนเกสรตัวเมัยก้านเกสรเป็นสีเขียวอ่อน มี 3 อัน และมีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ดอกมีกลับเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียวอ่อนปนสีแดง
ผลเป็นแบบแห้งและแตกได้ เป็นรูปไข่แกมรูปกระสวย ผิวผลมีนวลสีขาว ผลแก่จะเป็นสีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลดำเป็นผลแบบแคปซูล ปลายแหลม ผิวเรียบและแข็ง จะแตกออกเป็น 3 แฉกเมื่อแก่ ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล ส่วนที่ฐานดอกมีกลีบเลี้ยงยังคงอยู่
ประโยชน์ ยอดอ่อน ใบอ่อนและดอกอ่อน รับประทานเป็นผักสดได้หรือนำไปประกอบอาหารอื่นๆ ได้ เป็นสมุนไพร ยอด ใบอ่อน ดอก เถา ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยแก้ปะดง ขับลม แก้อาการปวดตามข้อ แก้ไขข้อพิการ ยางทารักษารอยแผลแตกของส้นเท้า แก้อาการคัน แก่นและลำต้นแช่น้ำดื่ม แก้ประดงเลือดหรืออาการเลืแดไหลไม่หยุด รากและใบต้มน้ำกินแก้ปวดท้อง เป็นต้น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น